ઇન્ટરનેટને નેટ એટલે કે ગજબની અટપટી રીતે ગૂંથાયેલું જાળું કેમ કહે છે એ વધુ એક વાર, ગયા મહિને પ્રકાશમાં આવ્યું – આ વખતે દુનિયાભરના અસંખ્ય લોકોની ફેવરિટ સોશિયલ સાઇટ ફેસબુકને કારણે!

ફેસબુકના યૂઝર્સનો ડેટા ચોરી થયો અને બનાવટી, ફેક ન્યૂઝનો મારો ચલાવીને, અમેરિકાના વર્તમાન પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને ચૂંટણી જીતાડવા માટે તેનો ઉપયોગ થયો. આવું કંઈ પહેલી વાર બન્યું નથી, પણ આ વખતે વાત સૌને દિવસરાત સ્પર્શતી ફેસબુકની હતી એટલે પ્રમાણમાં વધુ હોબાળો થયો.

હવે આ બધી વાત રાજકારણના અખાડામાં ચાલી ગઈ છે, પરંતુ આપણે એક યૂઝર તરીકે આવું કઈ રીતે બન્યું, ડેટાનો શો ઉપયોગ થયો કે થઈ શકે અને એવું થતું રોકવા માટે આપણે શું કરી શકીએ એ મુદ્દાઓમાં ઊંડા ઊતરવું જોઈએ.

ખરેખર શું બન્યું?

થયું એવું કે ૨૦૧૬ની અમેરિકાના પ્રમુખપદની ચૂંટણી અગાઉ, ડેટાનું વિશ્લેષણ અને ઉપયોગ કરવામાં હોંશિયાર એવી બ્રિટનની એક કંપનીએ ફેસબુક મારફત પર્સનાલિટી ટેસ્ટ કરી આપતી એક એપ ડાઉનલોડ માટે ઓફર કરી.

એ સમયે લોકોને માત્ર એટલું કહેવામાં આવ્યું હતું કે એમનું વ્યક્તિત્વ કેવું છે તેનું વિશ્લેષણ તેમને જણાવવા માટે આ ડેટાનો ઉપયોગ થશે. ફેસબુક પર આવી જાતભાતની ક્વિઝ ચાલતી હોય છે. જે સાઇટના દોઢ-બે અબજ યૂઝર્સ હોય તે સાઇટ પર આવી ક્વિઝ માટે થોડા લાખ યૂઝર્સ તો મળી જ રહે.