વાંચનની વૃત્તિ કેળવવી પડે છે

ઇટાલિયન ખગોળશાસ્ત્રી ગેલિલિયો ગેલિલીએ પોતાના ટેલિસ્કોપ વડે આકાશમાં મીટ માંડીને ગુરુના ગ્રહની ફરતે ચકરાવો લેતા તેના ત્રણ કુદરતી ઉપગ્રહ (ચંદ્ર) શોધી કાઢ્યા. શરૂઆતમાં ગેલિલિયોને લાગ્યું કે એ ત્રણ સ્થિર તારા છે, પણ વધુ બે મહિના અવલોકન કર્યા પછી તેમણે તારવ્યું કે એ અવિચળ...

વંશપરંપરાગત લક્ષણોના વાહક તરીકે ડીએનએ-ડિઓક્સિરીબો ન્યુક્લિક એસિડ-ની ઓળખપરેડ દાયકાઓ પહેલાં થઈ ચૂકી હતી, પણ તેના બંધારણનો ભેદ ઉકેલવાનો બાકી હતો. કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીના જેમ્સ વોટસન અને ફ્રાન્સીસ ક્રીકે આ દિશામાં અગાઉ થયેલા કામને આગળ વધાર્યું અને ડીએનએનું માળખું ડબલ...

જમીન નીચે બોગદાં ખોદીને ટ્રેન- એ પણ સ્ટીમ એન્જિનવાળી ધુમાડિયા ટ્રેન દોડાવવાનું અશક્ય લાગતું કામ પહેલી વાર લંડનમાં સંપન્ન થયું. આ દિવસે સાડા પાંચ કિલોમીટર લાંબી ‘ટ્યૂબ’-ભૂગર્ભ રેલની સેવાનો આરંભ થયો. પહેલા જ દિવસે ૪૦ હજાર લંડનવાસીઓ આ અજાયબીનો લહાવો લેવા ઊમટી પડ્યા....

‘લિસા’ પહેલાંના કમ્પ્યુટર પાસે કામ કરાવવું હોય તો સામાન્ય માણસને ટપ્પી ન પડે એવા કમાન્ડ આપવા પડે, કમ્પ્યુટરને કંઈક ‘કહેવા’ માટે ફક્ત કી-બોર્ડ હોય અને સ્ક્રીન પર ધોળાધબ્બ અક્ષરો. સ્ટીવ જોબ્સ અને તેમની ટીમે તૈયાર કરેલા ‘લોકલ ઇન્ટિગ્રેટેડ સોફ્ટવેર આર્કિટેક્ચર’ (લિસા)થી...

ચેકોસ્લોવાકિયાના પાટનગર પ્રાગના ‘નેશનલ થિયેટર’માં ઊઘડેલા ચાપેકના નાટક ‘આર.યુ.આર.’નો વિષય વિચિત્ર રીતે રસપ્રદ હતો : રાસાયણિક પ્રક્રિયાથી બનેલા અને હૂબહૂ માણસ જેવો દેખાવ ધરાવતા ‘રોબોટ’ (ચેક ભાષામાં ‘રોબોટા’ એટલે ‘મજૂરી’). તેમને કામ સોંપીને નિશ્ચિંત બનેલી માનવજાતને ખતમ...

અંગ્રેજી ભાષા, શબ્દો, તેના ઉચ્ચારો, લખાણોમાં તેના ઉપયોગ અને ઇતિહાસ માટે સૌથી અધિકૃત અને સૌથી પ્રમાણભૂત ગણાતી ઓક્સફર્ડ ડિક્શનરીનો પહેલો ભાગ- ફેસિકલ- પ્રકાશિત થયો. ત્યાં સુધી અંગ્રેજી ભાષાા આધારભૂત અને સર્વસમાવેશક શબ્દકોશનો અભાવ હતો. લંડનની ફિલોલોજિકલ (ભાષાશાસ્ત્રને...

તમારાં બનાવેલાં તમને બનાવે છે એવું ઇશ્વર અને માણસો માટે કહેવાય છે, પણ માણસ અને કમ્પ્યુટર માટે કહી શકાય? હા, આઈ.બી.એમ.ના ડીપ બ્લુ કમ્પ્યુટરને અમુક અંશે એ લાગુ પાડી શકાય. ચેસની જાણકારીથી સજ્જ ડીપ બ્લુ અને ચેસના વિશ્વવિખ્યાત ગ્રાન્ડમાસ્ટર ગેરી કાસ્પારોવ વચ્ચે અમેરિકામાં...

દક્ષિણ આફ્રિકાની ગોરી સરકારની રંગભેદી નીતિ સામે ગાંધીચીંધ્યા માર્ગે આંદોલન કરનાર આફ્રિકન નેશનલ કોંગ્રેસના નેતા નેલ્સન મંડેલા ૨૭ વર્ષ લાંબો કારાવાસ વેઠ્યા પછી આખરે જેલમાંથી છૂટ્યા. સજાનાં પહેલાં ૧૮ વર્ષ તેમણે પથારી કે પાણી જેવી પ્રાથમિક સુવિધાઓ વગરની ખોલીમાં કાળી મજૂરી...

આશરે છસો વર્ષના ઘડિયાળના ઇતિહાસમાં ‘ચાવી ભરવાની જરૂર ન પડે એવા’ બેટરીથી સજ્જ કાંડાઘડિયાળની જાહેરાત થઇ. પેન્સિલ્વેનિયા (અમેરિકા)ની ‘હેમિલ્ટન ઇલેક્ટ્રિક’ના આ ઘડિયાળનું કામ હજુ ચાલુ હતું, પરંતુ હરીફોને માત કરવા માટે કંપનીએ પ્રેસ કોન્ફરન્સ બોલાવીને, નવા ક્રાંતિકારી...

સદીઓ સુધી દેશ-પ્રદેશ પ્રમાણે કાળગણનાનાં માપ અને ધોરણ જુદાં હતાં. તેના કારણે વહેવારમાં -અને તહેવારમાં પણ -સારી એવી અરાજકતા રહેતી હતી. બધાં ચર્ચ એક જ દિવસે ઇસ્ટરનો તહેવાર ઉજવે, એ હેતુથી ઇટાલીના એક ડોક્ટરે કાળગણનાની નવી પદ્ધતિ નક્કી કરી: વર્ષનો નાનામાં નાનો એકમ દિવસ, ૩૬૫...

યુરોપના ૧૧ દેશોએ પરસ્પર વેપારધંધાના વિકાસ માટે અડચણરૂપ બનતી સરહદો ઓગાળી અને નવું સહિયારું ચલણ ‘યુરો’ અપનાવ્યું. આ દેશોમાં બ્રિટનનો સમાવેશ થતો ન હતો. પહેલા જ દિવસે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ૧ યુરો બરાબર ૧.૧૭ અમેરિકન ડોલરનો ભાવ પડતાં એવી અપેક્ષા ઊભી થઇ હતી કે નવું ચલણ સૌથી...